Obra honek, izenburuan zein gaian, Bilboko Arte Ederren Museoan kontserbatutakoa gogorarazten du, hau da, Nire herriko intelektualak. Bilboko koadroko pertsonaiak euren artean hitz egiten ari dira, baina gure kasuan irudi mugiezinak dira, ogia ateratzen ari den pertsonaia izan ezik. Antzerki-pose moduko bat da: bi gizon, xisterarekin mahaian eserita, aurrera begira, atzealdean lantza bati eusten dion gizon bat, eta, alde batean, oilasko bat erretilu batean altxatzen duen neska gazte bat. Gauza bera esan daiteke hondoko planoez. Antzokietan erabiltzen diren oihal apaingarriak dirudite: jai egun bat antzezten dute: txistulariak, erromeria bat, eliza, baserriak, mendiak eta hodeiak.
Lehen planoaren eta hondoaren arteko kontrastez betetako koadroa da. Lehen planoko pertsonaiak, funtsean, hieratikoak dira: plano honetan agertzen diren pertsonaiak eta objektuak xehetasun handiz puztuta daude. XVI. mendeko pintura flamenkoaren antzera irudikatutako baxerak, oihalak eta frutak artistak kalitateak edo ehundura margotzeko zuen interesa erakusten du eta horrek Espainiako pintura akademikoaren errealitate-nahia aseko luke. Bestalde, hondoko planoetan mugimendua eta irrealtasuna nagusitzen dira. Mahaian eserita daudenen isiltasunaren aurrean, txistularien musika; pitxerraren distira eta garbitasunaren aurrean, herri xarmanta, ipuin batetik ateratako irudimenezkoa (Ismael Manterola, 2014)
Ramón Zubiaurrek prestakuntza klasikoa izan zuen Madrilen, San Fernandoren Akademian. Gainera, atzerrian emandako egonaldietan, bertatik bertara ezagutu zuen bere margolan askotan erakutsitako sustrai sinbolistako artea. Beste alde batetik, ezin da aipatu gabe utzi tradizioak Zubiaurrerengan izan zuen eragina, bereziko XV. eta XVII. mendeen arteko Espainiako pinturaren tradizioa.
Valentín anaiarekin batera, euskal pinturaren paradigmatzat hartu zen, biek ala biek Euskal Herriko jendearen eta bertako ohituren irudi guztiz ezaugarriak landu zituztelako. Egiatan, ez da pertsona zehatza margolanean agertzen dena, arketipo bat baizik. Hala, euskal margolari horiek gizon-emakumeak irudikatu zituzten bizitzako leku ohikoetan, hau da, tradizioa eta folklorea irudikatu nahi izan zituzten, pasadizoa eta tipismoa bazter utzirik.
Oro har, Zubiaurretarren pinturak eta, bereziki, Ramónenak, folklorea, arraza, ohiturak eta, batez ere, moralaren osotasuna, soiltasuna eta espiritualtasuna erakusten dituzte, lan gehienetan islatzen den moduan.
1910. Arte Ederren Erakusketa Nazionala. Madril, Retiro jauregia. 1910/10/01-1910/10/31.
1911. Arte Ederren Nazioarteko Erakusketa. Erroma, Pabiloi espainiarra. 1911/12/01-1911/12/31.
1912. Udazkeneko Aretoa. Paris, Grand Palais. 1912/10/01-1912/11/08.
Paintings by Contemporary Spanish Artists. 1913. Chigaco, AEB, Art Institute. 1913/05/15-1913/07/20. 1914. Detroit, AEB, Detroit Museum of Art. 1914/01/01-1914/01/30. 1914. Toledo, AEB, Toledo Museum of Art. 1914/02/01-1914/02/28. 1914. Pennsylvania, AEB, The Academy. 1914/04/15-1914/05/15.
1915. Zubiaurre. Bilbo, Euskal Artisten Elkartearen Aretoa. 1915/11/06-1915/11/20.
1916. Asociación de Artistas Vascos. Madril, Retiro jauregia. 1916/11/04-1916/11/30.
1926. XXV Pittsburgh International Exhibiton of Contemporary Painting and Sculpture. Pittsburgh (AEB), Carnegie Institute. 1926/10/14-1926/12/05.
1929. Ramón y Valentín de Zubiaurre. Charlottenborg (Danimarka). 1929/09/29-1929/10/06.
1934. XIX Bienal de Venecia. Venezia (Italia), Espainiako pabiloia. 1934/05/01-1934/10/01.
1966. Homenaje a los Zubiaurre. Garai, Bizkaia, Landabarrena Etxea. 1966/07/25-1966/07/31.
1984. Euskal margolaritza. Donostia, Gipuzkoako Aurrezki Kutxaren erakusketa aretoa. 1984/08/10-1984/08/31.
1989. Ramón de Zubiaurre - Valentín de Zubiaurre. Donostia, Okendo Kultur Etxea. 1989/10/05-1989/11/04.
1994-1995. Arte vasco hasta los años cincuenta en los fondos del Museo de Bellas Artes de Álava. Colección Pública III. Gasteiz, Amarica Aretoa. 1994/12/22-1995/02/26.
1997. Paisaje y figura del 98. Madril, Central Hispano Fundazioaren Erakusketa Aretoa. 1997/05/28-1997/07/13.
2000-2001. Arabako Museoak. Ondare ezazaguna. Madril, Santander Central Hispano Fundazioaren Erakusketa Aretoa. 2000/12/13-2001/02/04.
Regeneración y Reforma. España a comienzos del siglo XX. 2002. Madril, BBVA Fundazioaren Aretoa. 2002/01/18-2002/03/17. 2002. Bilbo, BBVA Fundazioaren Aretoa. 2002/04/29-2002/06/02.
2003. Siglo y medio de ahorro en España. Madril, Espainiako Aurrezki Kutxen Konfederazioa. 2003/09/19-2003/10/31.
2014. Bilbea eta hari askeak: euskal arteko bi bilduma elkarrekin solasean . Gasteiz, Arabako Arte Ederren Museoa. 2014/05/16-2014/10/19.
2022-2023. Ramón de Zubiaurre. Sorterriaren kolorea. 1882-1969. Durango, Bizkaia, Arte eta Historia Museoa. 2022/12/02-2023/02/05.
ALCÁNTARA, Francisco. Exposición de Bellas Artes , El Imparcial . 04/10/1910, p. 3
Catálogo oficial ilustrado de la Exposición Nacional de Pintura, Escultura y Arquitectura de 1910. Madrid, Artes Gráficas Mateu, 1910, p. 61
Valentín y Ramón de Zubiaurre , Mercurio. Revista comercial Ibero Americana , 147. 04/04/1912, il. b/n. p. 105
Ramón und Valentin de Zubiaurre-Madrid , Deutsche Kunst und Dekoration , 31. 1912-1913, il. b/n. p. 35
Exhibition of Paintings by Contemporary Spanish Artists. Chicago, The Art Institute, 1913.
Exhibition of Paintings by Contemporary Spanish Artists. Detroit, Detroit Museum of Arts, 1914, p. 59
Catalogue of the exhibition of paintings by contemporary Spanish artists. Philadelphia, The Academy, 1914.
Spanish paintings. Spanish exhibition closes January 28th , Bulletin of the Detroit Museum of Art , 14, vol. 8, nº 1. Enero 1914, pp. 2-4
Asociación de Artistas Vascos. Exposición Zubiaurre , El Nervión . 05/11/1915, p. 2
Exposición Zubiaurre , El Nervión . 06/11/1915, p. 2
Catálogo de la Exposición de Arte [cat.]. Bilbao, Asociación de Artistas Vascos, 1916.
Atenciones culturales , Pensamiento Alavés . 25/11/1965, p. 10
LLANO GOROSTIZA, Manuel. Pintura vasca. Bilbao, Artes Gráficas Grijelmo, 1965, il. col. p. [138]
Homenaje a los Zubiaurre [cat.]. Caja de Ahorros Vizcaína, Asociación guerediana, 1966, il. b/n. p. [2]
VARIOS. Ramón de Zubiaurre. Bilbao, La Gran Enciclopedia Vasca, 1973-83, il. col. p. [261]
SERRANO, Javier. Glorias y desdichas del Museo Provincial. Las autoridades de mi aldea , Egin . 00/00/1977, il. b/n
MOCHIZUKI, Takeshi. Ramón de Zubiaurre. El pintor y el hombre. Bilbao, Diputación Foral de Bizkaia, 1980, pp. 56, 121, 217, il. col. p. 36
MARRODÁN, Mario Ángel. Maestros de la pintura vasca. Bilbao, La Gran Enciclopedia Vasca, 1981, il. col. p. [195]
BEGOÑA, Ana de; BERIAIN, Mª Jesús; MARTÍNEZ DE SALINAS, Felicitas. Museo de Bellas Artes de Álava. Vitoria-Gasteiz [cat.]. Vitoria-Gasteiz, Arabako Foru Aldundia, 1982, p. 92, il. col. 191
SÁENZ DE GORBEA, Xabier. Los hermanos Zubiaurre. Bilbao, Caja de Ahorros Vizcaína, 1982, il. col. p. [46]
CASTAÑER, Xesqui. Iconografía de la mujer en los pintores vascos (siglos XIX y XX) , KOBIE , 2. 1984. 95-113, p. 103
Euskal margolaritza [kat.]. Donostia-San Sebastián, Eusko Jaurlaritzako Kultura Saila. Gipuzkoako Aldundia. Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala, 1984, p. [21]
GONZÁLEZ DE DURANA, Javier. Museo de Bellas Artes de Álava. Pintura vasca 1876-1936 [cuaderno con diapositivas]. Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava, 1986, il. b/n. nº 17, diapositiva color
BUSTINDUY FERNÁNDEZ, Mª Pilar. Métodos de examen no destructivos aplicados al estudio de obras de arte , Kobie , 12. 1988, p. 92, il. col. p. 93, il.col. p. 94 [detalles]
Ramón de Zubiaurre - Valentín de Zubiaurre [cat.]. Donostia-San Sebastián, Patronato Municipal de Bibliotecas y Casas de Cultura. Museo San Telmo, 1989, p. 29, il. col. p. [33]
Vitoria-Gasteiz. Vitoria-Gasteiz, Ayuntamiento de Vitoria-Gasteiz, 1989, il. col. p. 104
Arte para leer. Costumbrismo Vasco. Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava, 1990, p. 2, il. col. p. 13
PEREZ REYES, Carlos. La pintura española del siglo XX. Barcelona, Vicens-Vives, 1990, il. col. p. 75
SETIEN, Mayi. El libro en la iconografía de la pintura vasca, siglo XIX-XX , Cuadernos de sección. Artes plásticas y monumentales , 7. 1990. 111-125, il. b/n. p. 123
Autoridades de mi aldea [tarjeta postal]. Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava, 1993, il. col.
CASTAÑER, Xesqui. Iconografía de la mujer en la plástica vasca contemporánea (S. XVIII-XX): Aproximación a una metodología del género. Bilbao, Universidad del País Vasco, 1993, pp. 52, 88, il. col. p. 95
Cien Años de Pintura en España y Portugal (1830 - 1930). Madrid, Antiqvaria, 1993, il. col. p. 392
Los paisajes del Prado [cat.]. Madrid, Nerea. Fundación Amigos del Museo del Prado, 1993, il. col. p. 362
Siete pintores españoles de la Escuela de París [cat.]. Madrid, Caja Madrid, 1993, il. b/n. p. 60
Arte vasco hasta los años cincuenta en los fondos del Museo de Bellas Artes de Álava. Colección Pública III [cat.]. Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava, 1994, pp. 212, 213, il. col. pp. 27, 117
GONZÁLEZ DE ASPURU HIDALGO, Sara; SANCRISTOVAL MURUA, Pedro. Arte vasco hasta los años cincuenta en los fondos del Museo de Bellas Artes de Álava. Colección Pública III [folleto]. Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava, 1994, il. col. p. 34
REYERO, Carlos; FREIXA, Mireia. Pintura y Escultura en España, 1800-1900. Madrid, Cátedra, 1995, il. b/n. portada
Araba eta Gasteizko Aurrezki Kutxan Artea = El Arte en la Caja de Ahorros de Vitoria y Álava [cat.]. Vitoria-Gasteiz, Caja Vital Kutxa, 1996, il. col. p. 351
Paisaje y figura del 98 [cat.]. Madrid, Fundación Central Hispano, 1997, il. col. p. 153
UNZUETA, Patxo. Autoridades de mi aldea , El País . 24/01/1997, il. b/n. p. 16
SÁENZ DE UGARTE, José Luis. Félix Alfaro Fournier, prócer del Museo de Bellas Artes , Celedón , 81. 1999, p. 112
Museos de Álava. Un patrimonio desconocido [cat.]. Madrid, Fundación Santander Central Hispano, 2000, pp. 163, 164, il. col. p. 121
AMADO CASTRO, Víctor Manuel; PABLO, Santiago de (coordinadores). Los vascos y Europa. Vitoria-Gasteiz, Fundación Sancho el Sabio, 2001, p. 304
Arte vasco hasta los años cincuenta en los fondos del Museo de Bellas Artes de Álava [cat.]. Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava, 2001, p. 281, il. col. pp. 29, 161
Museo de Bellas Artes de Álava , La aventura de la historia , Nº 33. 2001, il. col. p. 107
BEGOÑA AZCARRAGA, Ana de. Particularismos y reservas. El movimiento romántico en los artistas del País Vasco , Ondare. Cuaderno de Artes Plásticas y Monumentales. Revisión del arte neoclásico y romántico , 21. 2002, il. b/n. p. 139
La generación del 14. Entre el novecentismo y la vanguardia (1906-1926) [cat.]. Madrid, Fundación Cultural Mapfre Vida, 2002, il. col. p. 39
Regeneración y Reforma. España a comienzos del siglo XX [cat.]. Madrid, Fundación BBVA, 2002, il. col. pp. 410, 411
Siglo y medio de ahorro en España. Madrid, Confederación Española de Cajas de Ahorro, 2003, il. col. p. 237
MANTEROLA ISPIZUA, Ismael. Hermes y los pintores vascos de su tiempo. Bilbao, Diputación Foral de Bizkaia, 2006, pp. 286-287, il col. pág. 287
MANTEROLA ISPIZUA, Ismael. Bilbea eta hari askeak: euskal arteko bi bilduma elkarrekin solasean [kat.]. Vitoria-Gasteiz, Arabako Foru Aldundia, 2014, il. col. p. 164, pp. 166-167, p. 227, p. 230
MANTEROLA ISPIZUA, Ismael. Bilbea eta hari askeak: euskal arteko bi bilduma elkarrekin solasean [libruxka]. Vitoria-Gasteiz, Arabako Foru Aldundia, 2014, il. col.
ARRIZABALAGA SALGADO, Víctor. Entre lo visible y lo invisible. El colecionismo de arte en Bizkaia y Álava durante el siglo XX. Bilbao, Diputación Foral de Bizkaia. Museo de Arte e Historia de Durango, 2016, il. col. p. 277
GUERRA PÉREZ, Rebecca. Ramón de Zubiaurre. Sorterriaren kolorea (1882-1969). Durango (Bizkaia), Arte eta Historia Museoa. Durangoko Udala, 2022, pp. 47-48, p. 138, il. col. p. 139
PICCA, Vittorio. "Valentín y Ramón de Zubiaurre", Museum: Revista Mensual de Arte Español, Antiguo y Moderno y la vida artística contemporánea , vol. II. 1912, pp. 92-104
"Ramón de Zubiaurre Aguirrezabal [Biografía RAH]" [Kontsulta: 21/06/2022]
"Ramón de Zubiaurre [Wikipedia]" [Kontsulta: 21/06/2022]
"Zubiaurre Aguirrezabal, Ramón de [Auñamendi]" [Kontsulta: 21/06/2022]
"Autoridades de mi aldea, obra de Ramón de Zubiaurre Aguirrezabal [Photo Araba]" [Kontsulta: 01/12/2022]
"El Museo de Bellas Artes cede dos obras de Ramón de Zubiaurre al Museo de Arte e Historia de Durango [Nota de prensa DFA]" [Kontsulta: 07/12/2022]
"Zubiaurre Aguirrezabal, Ramón de [Arteder. Bilboko Arte Ederren Museoa]" [Kontsulta: 15/10/2024]